Tuổi dậy thì: Đứng giữa TÌNH YÊU và SỰ TỪ CHỐI

Mỗi giai đoạn của cuộc đời đều có những áp lực và thử thách riêng. Khi con còn là một em bé sơ sinh, cha mẹ phải đối mặt với tiếng khóc không ngừng, những cơn đau bụng, những đêm mất ngủ. Khi con vào độ tuổi mầm non, những cơn giận dữ vô cớ và sự bướng bỉnh bắt đầu xuất hiện. Khi con đi học, cha mẹ lại phải đối mặt với những khó khăn trong học tập của con, đồng thời phải xoay sở với một lịch trình dày đặc các hoạt động ngoại khóa.

Nhưng nếu có một giai đoạn nào đó trong hành trình làm cha mẹ được coi là thử thách nhất, thì đó chính là tuổi dậy thì.

Khi con bước sang tuổi dậy thì, tình yêu thương không còn đơn giản

Cha mẹ nào cũng cảm nhận được sự mâu thuẫn ở tuổi dậy thì. Một mặt, con muốn tự do, muốn được công nhận như một người trưởng thành. Nhưng mặt khác, con vẫn cần cha mẹ vô cùng - không chỉ về tài chính, mà cả về tinh thần và định hướng trong cuộc sống. Điều trớ trêu là, dù rất cần cha mẹ, con lại cố tỏ ra mình không cần ai cả.

Con cần một khuôn khổ vững chắc để định hướng, nhưng lúc nào cũng thử thách giới hạn. Con ghét bị trách mắng nhưng lại không ngần ngại đổ lỗi cho người khác. Con không thích bị phạt nhưng cũng chẳng tuân theo quy tắc. Con muốn được một mình, nhưng lại cố tình gây ra mâu thuẫn. Con tự cho rằng mình ngang hàng với người lớn, nhưng lại luôn tìm cách đối đầu với cha mẹ. Và đôi khi, những người con đối xử tệ nhất lại chính là những người con yêu thương nhất - cha mẹ.

Ở tuổi dậy thì, con đang tìm kiếm chính mình, đang từng bước xây dựng bản sắc cá nhân. Con cần vòng tay vững chãi để ôm ấp, nhưng đồng thời lại muốn đẩy cha mẹ ra xa. Con thử thách cha mẹ, đôi khi đến mức khiến họ mệt mỏi, nhưng sâu thẳm trong lòng, con vẫn mong cha mẹ không bỏ cuộc. Con cần rất nhiều sự quan tâm, yêu thương và thấu hiểu, nhưng lại có thể vô ơn và lạnh lùng với chính những người gần gũi nhất.

Mâu thuẫn là một phần không thể thiếu của hành trình trưởng thành

Cha mẹ không phải lúc nào cũng nhận ra rằng những mâu thuẫn này là điều bình thường và cần thiết. Chính qua những xung đột này, con dần trưởng thành, học cách hiểu bản thân, xây dựng các mối quan hệ, tìm ra đam mê của mình. Để thực sự trưởng thành, con cần trải qua những thử thách, sai lầm, thậm chí là vấp ngã. Con không thể chỉ sống theo kinh nghiệm của người khác - dù đó là cha mẹ.

Tuổi dậy thì cũng là độ tuổi của sự nhiệt huyết, táo bạo và cảm giác “mình có thể làm được tất cả". Đôi khi điều đó có thể đặt con vào những tình huống nguy hiểm, nhưng cũng chính nhờ sự liều lĩnh này mà con có thể mơ ước và hành động để tạo ra những thay đổi tích cực.

Cha mẹ cũng cần được nâng đỡ

Làm cha mẹ của một đứa trẻ tuổi dậy thì là một công việc không dễ dàng, đôi khi đầy thất vọng và bế tắc. Có những lúc, cha mẹ cảm thấy xấu hổ về hành vi của con hoặc về chính mối quan hệ căng thẳng giữa mình và con. Khi đó, nhiều người có xu hướng khép mình lại, không dám chia sẻ. Nhưng chính lúc này, việc có một mạng lưới hỗ trợ - từ gia đình, bạn bè, hoặc những người hiểu con - là điều quan trọng để cha mẹ giữ vững tinh thần và tiếp tục đồng hành cùng con.

Và rồi một ngày, những mâu thuẫn cũng sẽ qua đi. Cha mẹ sẽ nhận ra con mình đã trưởng thành, tự tin và vững vàng hơn trong cuộc sống. Khi nhìn lại, cha mẹ sẽ thấy rằng chính sự kiên trì, nhẫn nại của mình trong những năm tháng khó khăn ấy đã giúp con trở thành một người lớn thực thụ. Sợi dây kết nối giữa cha mẹ và con vẫn còn đó - bền chặt và vững vàng - để con có thể tựa vào bất cứ khi nào cần.

Lá thư mà đứa con tuổi dậy thì không thể viết cho cha mẹ...

"Cha mẹ yêu quý,

Có lẽ cha mẹ không nhận ra, nhưng con cần cuộc chiến này. Cuộc chiến mà chúng ta đang mắc kẹt vào lúc này. Con thực sự cần nó.

Con không thể nói ra điều này, không phải vì con không muốn, mà vì con không biết phải diễn đạt thế nào. Và dù có thể nói được, con cũng sợ cha mẹ sẽ không hiểu. Nhưng con vẫn cần cuộc chiến này.

Con cần ghét cha mẹ ngay lúc này. Và con cần cha mẹ vẫn ở đây, vững vàng, dù con có ghét thế nào đi nữa. Con cần cha mẹ chịu đựng cảm giác bị con ghét, và cả cảm giác chính cha mẹ cũng đang giận con. Con cần cuộc chiến này, dù đôi lúc con cũng ghét nó.

Nhưng thật ra, chuyện chúng ta cãi nhau về điều gì không quan trọng. Giờ giới nghiêm, bài tập về nhà, quần áo bẩn, căn phòng bừa bộn, chuyện đi chơi, chuyện ở nhà, chuyện rời đi hay ở lại, bạn trai, bạn gái, không có bạn hay có bạn không tốt... Tất cả những điều đó chỉ là bề nổi. Điều con thực sự cần là được vùng vẫy, được thử thách cha mẹ, được biết cha mẹ sẽ đấu tranh lại với con.

Con cần cha mẹ giữ thật chặt đầu dây bên kia. Để con có thể giãy giụa, có thể quăng quật, có thể tìm thấy chính mình giữa thế giới hỗn loạn mà con đang lạc vào.

Trước đây, con đã từng biết con là ai. Con đã từng biết cha mẹ là ai. Con đã từng biết chúng ta thuộc về nhau. Nhưng bây giờ, con không chắc nữa.

Con đang tìm kiếm những giới hạn của bản thân. Và đôi khi, con chỉ có thể nhận ra chúng khi con thử đẩy mọi thứ đến tận ranh giới cuối cùng. Khi con kéo căng sợi dây giữa con và cha mẹ, con mới cảm thấy mình thực sự tồn tại. Khi ấy, con mới có thể thở.

Con biết cha mẹ nhớ đứa trẻ ngoan ngoãn, đáng yêu mà con từng là. Con cũng nhớ. Và chính nỗi nhớ ấy là điều làm con đau đớn lúc này.

Nhưng con cần cuộc chiến này để biết rằng dù cảm xúc của con có dữ dội đến đâu, nó cũng không thể phá vỡ cha mẹ. Nó cũng không thể phá vỡ con.

Con cần cha mẹ yêu thương con, ngay cả khi con ở phiên bản tệ nhất. Ngay cả khi con làm mọi thứ để đẩy cha mẹ ra xa. Ngay cả khi có vẻ như con không hề yêu cha mẹ.

Con cần cha mẹ yêu thương chính mình và yêu thương con, thay cả phần con lúc này.

Con biết bị con ghét bỏ, bị xem là "kẻ xấu" chẳng dễ chịu gì. Trong con cũng cảm thấy y hệt như vậy. Nhưng con cần cha mẹ chịu đựng điều đó. Và tìm những người lớn khác để giúp đỡ cha mẹ, vì ngay lúc này, con không thể.

Cha mẹ có thể tham gia hội 'phụ huynh sống sót qua tuổi dậy thì' để cùng nhau than thở cũng được. Hay nói xấu con sau lưng cũng không sao. Con không quan tâm. Chỉ cần cha mẹ đừng bỏ cuộc. Đừng bỏ cuộc trong cuộc chiến này.

Con cần cuộc chiến này để biết rằng bóng tối trong con không lớn hơn ánh sáng của con.

Con cần cuộc chiến này để hiểu rằng cảm xúc tồi tệ không có nghĩa là một mối quan hệ sẽ tan vỡ.

Con cần cuộc chiến này để học cách lắng nghe chính mình, ngay cả khi điều đó làm người khác thất vọng.

Và rồi, cuộc chiến này cũng sẽ qua đi. Như một cơn bão, nó sẽ thổi qua. Rồi nó sẽ quay lại. Và con lại cần cha mẹ giữ chặt đầu dây bên kia một lần nữa.

Con biết sẽ không có phần thưởng nào cho công việc này. Có lẽ con sẽ chẳng bao giờ cảm ơn hay thậm chí công nhận nỗ lực của cha mẹ. Có thể con sẽ chỉ trách móc, giận dỗi, chống đối. Nhưng dù thế nào đi nữa, con vẫn đang dựa vào cha mẹ để trưởng thành.

Dù con có vùng vẫy, cãi vã, im lặng hay xa cách đến đâu… Làm ơn, hãy giữ chặt đầu dây bên kia. Vì đó là điều quan trọng nhất mà cha mẹ có thể làm cho con ngay lúc này.

Yêu thương,

Con - đứa trẻ đang vật lộn để lớn lên."

Nguồn tham khảo

• Tác giả bài viết: Isabelle Roskam, Ph.D. and Moïra Mikolajczak, Ph.D.

• Tác giả bức thư: The Letter Your Teenager Can’t Write You - Gretchen Schmelzer

• Dịch và tổng hợp: Family & Child Psychology with Nguyen Minh Thanh

------------------

Nguyễn Minh Thành

Nghiên cứu sinh Tiến sĩ Tâm lý học (Bỉ)

Thạc sĩ Khoa học (MS) Tâm lý học Phát triển và Giáo dục (Trung Quốc)

Chuyên gia Tâm lý học Gia đình và Trẻ em