Đứa trẻ ngoan có thể đánh mất chính mình!

Những điều bạn cần biết về “Hội chứng đứa trẻ ngoan”

1. Hội chứng Đứa trẻ ngoan là gì?

"Hội chứng Đứa trẻ ngoan" ám chỉ đến một đứa trẻ luôn cố gắng đáp ứng mọi mong muốn của cha mẹ và trở thành một thiên thần trong mắt cha mẹ. Trẻ cảm thấy luôn cần phải làm theo mọi điều mà cha mẹ yêu cầu. Chúng thường cố gắng hết sức để giữ tình yêu của cha mẹ và học được rằng hành vi không ngoan sẽ phải chịu sự phê phán từ phía cha mẹ. Điều này làm cho tâm trí của đứa trẻ luôn phải bận tâm về việc cố gắng hết sức để nhận được sự quan tâm từ người khác (cha mẹ).

2. Nguyên nhân và Hậu quả

Những đứa trẻ được gán nhãn này ban đầu có vẻ hạnh phúc, nhưng chúng cũng thường giấu đi những cảm xúc thực của mình vì chúng quá bận rộn trong việc cố gắng đáp ứng mong đợi của cha mẹ. Những điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ. Một đứa trẻ có thể phát triển “Hội chứng Đứa trẻ ngoan” một cách không cần thiết khi chúng nhận thấy rằng cha mẹ chúng sẽ rút đi tình yêu thương khi chúng cư xử không đúng mực. Điều này khiến đứa trẻ bị trói vào những danh sách "ngoan" của cha mẹ và tránh xa khỏi những thứ được cho là sẽ gây ra rắc rối. Chúng thường không trải qua giai đoạn nổi loạn mà trẻ mới biết đi, thanh thiếu niên hay thanh niên phải trải qua, và đôi khi bỏ lỡ tuổi thơ mà chúng có thể mơ ước.

Sự nguy hiểm của Đứa trẻ ngoan hay như một số người thích gọi là “Hội chứng Đứa trẻ hoàn hảo” đó chính là nó làm cho trẻ em kìm nén con người thật và cảm xúc của mình cũng như giữ bí mật với cha mẹ. Các em thường phải hứng chịu nhiều sự lạm dụng hơn hầu hết trẻ em và khó có thể tự đứng lên bảo vệ mình. Điều này có thể gây ra một lượng lớn sự tức giận bị dồn nén. Đáng buồn hơn là cảm giác luôn muốn đáp ứng những kỳ vọng khác kéo dài đến tuổi trưởng thành, thường có thể được gọi là “Hội chứng Người lớn tốt” và tiếp tục như vậy cho đến hết cuộc đời.

Đối với một số trẻ, điều này có thể dẫn đến việc rút lui khỏi xã hội vì sợ mình “không đủ tốt”. Chúng luôn cần làm hài lòng mọi người và nếu đám đông không hài lòng điều đó có thể dẫn đến sự thất vọng kèm theo nỗi lo sợ rằng ý tưởng/ ý kiến của chúng là không đủ tốt. Chúng không thích bất đồng quan điểm với người khác và thích làm theo những gì được đề nghị. Chúng không thích đứng lên bảo vệ mình vì sợ những phản ứng có thể gặp phải.

Các nhà giáo dục, bạn bè và gia đình nên đề phòng những hành vi tốt quá mức và nhìn vào giữa các ranh giới để xem điều gì đang xảy ra, bởi vì, thường thì có điều gì đó ẩn sau hành vi này. Thông thường, 'Đứa trẻ ngoan' sẽ có các triệu chứng tâm lý khác, là những tình trạng tâm lý gây ra một số triệu chứng thể chất tương tự như căng thẳng, chẳng hạn như mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh và các triệu chứng liên quan khác.

3. Cách để vượt qua Hội chứng Đứa trẻ ngoan

Làm thế nào để có thể trợ giúp một đứa trẻ đang mắc vào "Hội chứng Đứa trẻ ngoan"? Tạo ra một cách giao tiếp khác với con trẻ bằng thái độ thân thiện, không ồn ào có thể giúp trẻ bình tĩnh và nhận ra rằng việc phạm sai lầm là điều bình thường. Nếu cha mẹ phản ứng quá mức, quá cường điệu có thể dẫn đến chấn thương cho trẻ, đẩy trẻ vào hố sâu hơn của Hội chứng Đứa trẻ ngoan và khiến cuộc sống của đứa trẻ trở nên khốn khổ.

Nếu một người lớn lên cùng với “Hội chứng đứa trẻ ngoan” và đã mang nó đến tuổi trưởng thành, thì nên đặt ra ranh giới cá nhân để người khác biết cách đối xử với bạn. Điều này cũng cho phép bạn quyết định nên giao lưu với ai và sẽ giúp những người khác không vượt quá giới hạn của họ.

Nhiều hành vi của “Hội chứng Đứa trẻ ngoan” là do chúng nhận được sự kỷ luật (hà khắc) từ cha mẹ. Cha mẹ cần chấp nhận, tôn trọng tính cách của con và để con phát triển bản sắc riêng. Tạo không gian cho trẻ phát triển và cho phép trẻ các em bày tỏ quan điểm riêng của mình là một phần quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ.

Nguồn tham khảo

• Bài viết Tiếng Anh đăng tại Teen Savers

• Dịch và tổng hợp: Family & Child Psychology with Nguyen Minh Thanh

-----------------

Nguyễn Minh Thành

Nghiên cứu sinh Tiến sĩ Tâm lý học (Bỉ)

Thạc sĩ Khoa học (MS) Tâm lý học Phát triển và Giáo dục

Chuyên gia Tâm lý học Gia đình và Trẻ em